កថាទី៧
រឿងព្រះរាជា បុត្រពាណិជ និង ភរិយា

នៅក្នុងប្រទេសកាន្យកុព្វ (សព្វថ្ងៃហៅ កាណោដ ស្ថិតនៅត្រើយខាងជើងទន្លេគង្គា និងស្ទឺងជម្នា ក្នុងខេត្ត អគ្រៈ
ប្រែថា ព្រះរាជបុត្រីគម ជាបុត្រីព្រះបាទកុសនាក ព្រោះព្រះនាងមិនព្រមយកព្រះពាយជាស្វាមី) មានព្រះរាជាមួយ
ព្រះអង្គ នាមវិសេនរាជព្រះរាជាអង្គនេះ ទ្រង់បានប្រគល់រាជ សម្បត្ដិថ្វាយព្រះរាជអោរសមួយព្រះអង្គទ្រង់ព្រះនាម
តុង្គពលរាជ អោយគ្រប់គ្រងវីរបុរីរាជធានី ថែរក្សាប្រទេសជាតិមាតុភូមិ។ ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះទ្រង់តាំង នៅក្នុងប
ឋមវ័យ អុត្ដមសម្បូណ៌ដោយស្រីស្រឹង្គារបរិវារ និងភោគសម្បត្ដិទាំងឡាយ។ ថ្ងៃមួយ កាលព្រះបាទតុង្គពលរាជស្ដេ
ចទ្រង់ប្រពាតតាមវិថីក្នុងព្រះរាជធានី ទ្រង់ទតព្រះនេតទៅប្រទះឃើញភរិយានៃបុត្រពាណិជម្នាក់ ឈ្មោះនាងលា
វណ្យវតី ជាស្រ្ដីនៅក្មេងកំពុងពេញរូបល្អអិតខ្ចោះទាស់ត្រង់ណា។ លុះស្ដេចទ្រង់ត្រលប់ទៅកាន់ព្រះរាជវាំងវិញព្រះ
រាជហរិទ័យនៅចងចាំរូបសោភានៃនាងលាវណ្យវតីមិនភ្លេចដូចជាត្រូវសរកាមទេព ទ្រាំមិនបានទល់តែទ្រង់ត្រាស់
បង្គាប់អោយហៅមេអណ្ដើកទៅនាំនាងនោះមកថ្វាយ ព្រោះថា៖

១៩៥ សរគឺកិរិយាក្រលេកមើល កើតក្ដីស្នេហាស្រ្ដីមានរូបល្អទាំងឡាយ បាញ់ចេញអំពីកិរិយាយឺតកៅទ័ណ្ឌ គឺរោម
ចិញ្ចើមក៏មានពណ៌ខ្មៅនិលស្រិល កោងទ្រទួយវែងដល់គុម្ពត្រចៀក បើមិនទាន់មកប៉ះដល់ចិត្ដបុរសដ៏រាបណាបុរ
សអាចតំកល់ចិត្ដមាំក្នុងធម៌ លោកសប្បុរសអាចគ្របសង្កត់អិន្រ្ទីទាំងឡាយ អាចរក្សាសេចក្ដីអៀនខ្មាស់នឹងអាច
តាំងនៅក្នុងវិន័យបានដរាបនោះ។

អែនាងលាវណ្យវតី តាំងពីបានប៉ះភ្នែកដោយព្រះនេតព្រះបាទតុង្គពលរាជ ក៏មានចិត្ដប្រតិព័ទ្ធនឹកមមៃមិនភ្លេចហាក់
ដូចជាត្រូវរបួសដោយសរ ដែលព្រះកាមទេពបាញ់មក ត្រូវចំដួងចិត្ដចាប់ពើតស្អិតគិតតែផ្លូវមួយ ព្រោះថា

១៩៦ មិនមានសច្ចៈ ចិត្ដរហ័ស មាយាអិច្ឆា លោភក្រៃពេក មិនមានគុណសម្បត្ដិល្អ និងលាមកទាំងអស់នេះជាទោ
សនៃស្រ្ដីកើតពីសភាពខ្លួនអែង។ គ្រាកាលនាងលាវណ្យវតី ស្រីចិត្ដចើកបានស្ដាប់ពាក្យនិយាយដឹកនាំបញ្ចុកបន្ស៊ីនៃ
នាងមេអណ្ដើកហើយក៏ធ្វើមាយាឆ្លើយតបថា ខ្ញុំចិត្ដស្មោះត្រង់និងស្វាមី អោយខ្ញុំប្រព្រឹត្ដដូចស្រីអាក្រក់ល្មើសកន្លង
ចិត្ដស្វាមីខុសគន្លងធម៌ដូចម្ដេចកើត? ព្រោះថា៖

១៩៧ ស្រីណាឆ្លៀវឆ្លាតប្រសប់វាងវៃក្នុងការផ្ទះ ស្រ្ដីនោះជាភរិយាមែនទែន ស្រ្ដីណាសាយកូន ស្រ្ដីនោះជាភរិយា
មែនទែន ស្រ្ដីណាស្មោះត្រង់ចំពោះស្វាមី ស្រ្ដីនោះជាភរិយាមែនទែន។

១៩៨ ស្រ្ដីណាមិនធ្វើអោយភស្ដារីករាយសប្បាយ ស្រ្ដីនោះបុគ្គលមិនគប្បីហៅភរិយាទេ បើភស្ដាពេញចិត្ដចំពោះ
នារីណាជាភរិយាហើយសូម្បីពួកទេវតាក៏ជួយរីករាយដែរ។

កាលឺបើលដូច្នេះ ស្វាមីជាម្ចាស់ប្រាណរបស់ខ្ញុំ គាត់មានបំណងយ៉ាងណាខ្ញុំប្រតិបត្ដិតាមបំណងយ៉ាងនោះ អិតពិចារ
ណារេរាចិត្ដទេ។ នាងមេអណ្ដើកនោះ បញ្ចាក់សួរថា៖ «ពាក្យនេះជាពាក្យសច្ចៈដូចនាងនិយាយមែនរឺអ្វី?»។ នាងលា
វណ្យវតីឆ្លើយតបវិញថា «ចា៎ !ពាក្យនេះជាពាក្យសច្ចៈពិតប្រាកដមែន»។ កាល នោះនាងមេអណ្ដើកក៏លាត្រលប់
ចូលទៅកាន់ព្រះរាជវាំងវិញ នាំយកសេចក្ដីទាំងអស់នេះទៅក្រាបបង្គំទូលព្រះបាទតុង្គពលរាជអោយទ្រង់ជ្រាបសព្វ
គ្រប់ប្រការ។ ព្រះបាទតុង្គពលរាជ ទ្រង់បានព្រះសណ្ដាប់អស់អាថិសេចក្ដីហើយ ទើបទ្រ ង់មានព្រះបន្ទូលត្រាស់ប្រឹ
ក្សាថា តើយើងគិតធ្វើដូម្ដេចអោយប្ដីវានាំខ្លួនវាយកមកអោយយើងបានហ្ន៎?។ នាងមេអណ្ដើកក្រាបទូលថា បើល
ដូច្នោះសូមទ្រង់ប្រើអុបាយកល ព្រោះថា៖

១៩៩ មែនពិត កិច្ចការណាដែលអាចសំរេចបានដោយអុបាយកល កិច្ចការនោះ គេមិនបាច់ប្រើសេចក្ដីព្យាយាមទេ
ដំរីស្ដត្រូវចចកដើរអុបាយបោក អោយធ្លាក់ក្នុងបឹងភក់ ក៏ដល់សេចក្ដីស្លាប់អន្ដរធានទៅហោង។ ព្រះតុង្គពលរាជសួរ
ថា រឿងនោះតើដូចម្ដេច?

កថាទី៨
រឿងចចក និងដំរីស្ដ

នៅក្នុងព្រៃធំ មានដំរីមួយឈ្មោះកប៉ិរតិលកៈ។ សត្វចចកមួយហ្វូងធំឃើញដំរីស្ដមួយនោះ ក៏គិតគូរគ្នាថា «បើយើង
ប្រើអុបាយកលសំលាប់ដំរីនេះបាននោះមុខជាយើងបានសាច់វាជាចំណីអាហារចំអែតផ្ទៃអស់កំណត់៤ខែ»។ បណ្ដា
ចចកទាំងឡាយនោះ មានចចកចាស់មួយ យកអាសានិយាយអួតអាងថា ដោយអានុភាពប្រាជ្ញា ខ្ញុំមានកិច្ចកលវិសេ
សមួយអាចសំលាប់ដំរីស្ដនេះអោយសំរេចបាន។ លំដាប់នោះចចកចាស់ឆបោកនោះ ដើរចូលទៅរកដំរីស្ដនេះកប៉ិ
តិលក ធ្វើកិរិយាអោនលំទោនហាក់កោតខ្លាចលុតក្រាបដោយអស្ដាង្គបាទ ពោលពាក្យជាទីគោរពថា «បពិតលោ
កជាស្ដេចដំរី! សូមលោកមេត្តាប្រោស ខ្ញុំបាទសូមជួបនឹងលោក»។ ដំរីស្ដសួរទៅថា «អែងជាអ្វីអែងទៅណាមកណា
រកអ្វីហ្នឹង?» ចចកឆ្លើយប្រាប់ថា «ខ្ញុំបាទជាសត្វចចក អិលូវនេះពួកបសុសត្វទាំងឡាយដែលអាស្រ័យនៅនាព្រៃនេះ
ប្រជុំព្រមព្រៀងគ្នា មូលមតិស្រេចហើយ ទើបចាត់អោយខ្ញុំបាទចូលមកក្រាបបង្គំទូលព្រះអង្គថា ៖ ការរស់នៅមិន
មានស្ដេចគ្រប់គ្រងថែរក្សាមិនបានសេចក្ដីសុខទេ សូមអញ្ជើញព្រះអង្គធ្វើជាស្ដេច ហើយគិតអភិសេកសោយរា
ជ្យនៅព្រៃនេះ ព្រោះព្រះអង្គប្រកបដោយស្វាមីគុណ សព្វគ្រប់ប្រការ សមគួរនឹងបានជាស្ដេចគ្រប់គ្រង ពពួកសត្វ
ចតុប្បាទទាំងឡាយដែលនៅក្នុងទីនេះព្រោះថា៖

២០០ នរជនណាបរិសុទ្ធដោយត្រកូល ដោយផៅពង្ស ដោយអារ្យធម៌ មានតបតេជដ៏ខ្លាំងក្លា ប្រកបដោយធម្មចរិ
យា និងនិតិកោសល (ជំនាញក្នុងនយោបាយ) នរជននោះសមគួរនឹងបានជាស្ដេចលើផែនដីនេះ។

២០១ តាមធម្មតា បុគ្គលត្រូវកំចាត់ផែនដីអោយបានទុកជាបឋមរួចហើយសឹមរកភរិយា និងរកទ្រព្យ ថាបើមិនមាន
ស្ដេចគ្រប់គ្រងផែនដីទេ តើត្រូវរកភរិយា និងរកទ្រព្យនៅក្នុងលោកនេះធ្វើអ្វី?

២០២ ម្ចាស់ផែនដីជាទីពឹងពាក់នៃពលរដ្ឋទាំងឡាយ ដូចជាភ្លៀងជាទីពឹងពាក់នៃសត្វលោកទាំងឡាយ បើភ្លៀងរអាក់
រអួល សត្វលោកអាចញ៉ាំងជីវិតអិន្រ្ទីយ៍អោយប្រព្រិត្ដទៅបាន តែបើព្រះរាជាមិនប្រកបដោយធម៌ ពលរដ្ឋរស់នៅ
មិនបានទេ។

២០៣ ក្នុងលោកនេះនរជនប្រព្រឹត្ដទៅតាមច្បាប់ដោយច្រើន ព្រោះតែខ្លាចទណ្ឌកម្មទេ នរជននៅក្នុងអំណាចគេ
ហើយប្រព្រឹត្ដល្អពិតមែននោះ រកបានដោយកម្រណាស់ ដូចកុលនារីគោរពស្វាមីស្គម វិកលសពាង្គកាយ ឈឺរីងរៃ
និងក្រីក្រ ព្រោះតែខ្លាចទណ្ឌកម្មប៉ុណ្ណោះ។

បើដូច្នោះ សូមព្រះអង្គកុំបង្អង់រារង់អោយយឺតយូរ សូមអញ្ជើញទៅដោយរួសរាន់ អោយទាន់ពេលវេលាជាមង្គល
សិរីសួស្ដី និយាយដូច្នោះហើយ ក៏នាំដំរីស្ដនោះដើរទៅ។ អែប៉ិរតិលកៈដែលលុះក្នុងអំណាចលោកធម៌ ចង់បានរាជ
សម្បត្ដិ ចាញ់កលចចក ស្រវឹងយសភ្លេចខ្លួនខំដើរទៅតាមចចកយ៉ាងលឿនដែលអាចនឹងលឿនបាន ទៅផុងលង់
ទ្រនេសក្នុងបឹងភក់ជាប់ទៅទៀតមិនរួច ទើបស្រែកហៅចចកអោយជួយស្រង់ថា៖ «អើសំលាញ់ចចកអើយ ត្រូវ
ធ្វើដូចម្ដេចហ្ន៎? អិលូវនេះអញលង់ទ្រនេសក្នុងបឹងភក់ជ្រៅរើខ្លួនមិនរួចទេ នឹងដល់ក្ដីស្លាប់ហើយដឹង? សូមសំលា
ញ់វិលមកក្រោយរកអុបាយជួយគ្នាសិន»។ ចចកបានសមដូចបំណងហើយធ្វើជាអស់សំណើចសើចហាសហាយ និ
យាយចំអកឡកឡឺយថា៖ «ទេវៈ! សូមលោកមេត្តាយកប្រមោយតោងកន្ទុយខ្ញុំអោយជាប់ ខ្ញុំនឹងខំព្រយុង ឡើង
អោយរួច ដោយអំពើដែលជឿស្ដាប់ពាក្យខ្ញុំនេះសូមលោកសោយរាជ្យនូវសេចក្ដីទុក្ខនេះចុះ ព្រោះថា៖

២០៤ ដរាបណាលោកប្រាសចាកការសេពគប់សប្បុរសរឿយៗ ដរាបនោះ លោកនឹងធ្លាក់ទៅក្នុងសមាគមអសប្បុ
រសរឿយៗដែរ។ លំដាប់នេះចចកទាំងឡាយហែកជញ្ជែងដំរីស្ដដែលផុងក្នុងបឹងភក់ជ្រៅ ស៊ីជាអាហារស្លាប់ក្នុងគ្រា
នោះអែងហោង។ ព្រោះហេតុនេះ បានជាខ្ញុំម្ចាស់ក្រាបទូលថា «មែនពិតកិច្ចការណាដែលអាចសំរេចបានដោយអុ
បាយកល ដូច្នេះជាដើម(១៩៨)។

កាលព្រះបាទតុង្គពលរាជ ទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ពាក្យអុបទេសនៃនាងមេអណ្ដើកនោះចប់អស់អាថ៌សេចក្ដីហើយ ទើប
ត្រាស់បង្គាប់អោយហៅចារុទ័ត្ដ កូនពាណិជ្ជជាស្វាមីនាងលាវណ្យវតីមកកាន់ផ្ទៃព្រះរាជដំណាក់តាំងជាសេវកាមាត្យ
នៅបំរើផ្ទាល់ព្រះអង្គ ទ្រង់តែងមេត្តាប្រោសប្រាណរាប់អានដោយសេចក្ដីសិទ្ធស្នាលដ៏ក្រៃលែង។

ថ្ងៃមួយព្រះបាទតុង្គពលរាជទ្រង់ស្រង់ព្រះជលវារីស្រេច ស្ដេចប្រស់ព្រំ សពាង្គកាយដោយគ្រឿងក្រអូបឈ្ងុយឈ្ងប់
ត្រលប់គន្ធពិដោរ ទ្រង់ប្រដាប់គ្រឿងអង្ការដ៏ហើយដោយមាស និងពេជ្រនីលចិន្ដាទាំងឡាយរួចហើយទើបមានបន្ទូ
លត្រាស់ថា «ហៃចារុទ័ត្ដ!ថ្ងៃនេះយើងនឹងធ្វើពិធីគៅរីព្រត(ពិធីបូជាដល់នាងគៅរី គឺនាងទុគោជាសក្ដិព្រះអិសូរ) ក្នុង
ពិធីបុណ្យនេះអ្នកត្រូវទៅស្វែងរកស្រីក្រមុំរូបល្អ ជាស្រ្ដីអ្នកមានត្រកូលយកមកអោយយើង អោយបានម្នាក់ៗរា
ល់រាត្រី ចាប់ពីថ្ងៃនេះតទៅ យើងនឹងប្រទានទ្រព្យសម្បត្ដិនឹងកេរ្ដិ៍ឈ្មោះអោយតាមពិធីបុណ្យ។ អែចារុទ័ត្ដបុត្រពា
ណិជ្ជក៏ចាត់ចែងរកស្រ្ដីក្រមុំថ្មីៗ តាមព្រះរាជបំណង យកមកថ្វាយរាល់វេលារាត្រី អិតមានក្ដីបារម្ភឡើយ ហើយបំ
បាំងខ្លួនពួនអាត្មាសំងំលបចាំមើលអោយដឹងថា ព្រះរាជាទ្រង់ធ្វើដូចម្ដេចខ្លះ។ ព្រះបាទតុង្គពលរាជទ្រង់ស្ថិតនៅឆ្ងាយពី
ស្រ្ដីក្រមុំនោះ ធ្វើអាការពាយងាយ ហាក់ពុំជ្រាបព្រះទ័យ អិតធ្វើអ្វីអោយប៉ះពាល់បន្ដិចបន្ដូចសោះ ទីបំផុតទ្រង់ព្រះ
រាជទានគ្រឿងស្លៀកពាក់គ្រឿងក្រអូប និងសំអិតខ្លឹមចន្ទន៍ សុទ្ធសឹងតែគ្រឿងប្រសើរឆើត ហើយត្រាស់បង្គាប់អោ
យរាជអាមាត្យថែរក្សានាំយកទៅប្រគល់ដល់ផ្ទះរៀងខ្លួនវិញភ្លាម។

រីបុត្រពាណិជ្ជ កាលលបមើលឃើញសព្វគ្រប់ប្រការដូច្នោះ ជឿទុកចិត្ដ ស្លាប់គំនិតឈឹង កើតសេចក្ដីលោភលន់
ចង់បានទ្រព្យថែមទៀតទើបទៅនាំភរិយាខ្លួនយកមកថ្វាយ។ កាលនោះព្រះតុង្គពលរាជទតព្រះនេត្រឃើញនាងលា
វណ្យវតីស្រ្ដីកំពូលព្រះទ័យមកដល់ ទ្រង់ស្គាល់ច្បាស់ត្រេកត្រអាលណាស់ ស្ទុះទៅបីក្រកងនាំយកទៅលើព្រះទែន
សយនាភិរម្យ ភ្លើតភ្លើនព្រះចិន្ដាដោយក្ដីស្នេហា បើកព្រះនេត្រារលឹមព្រឹមៗ ត្រជាក់ដូងព្រះទ័យ។ កាលបុត្រពាណិ
ជជាស្វាមីបានឃើញដូច្នោះស្ដាយក្រោយសល់សែនទ្វី អស់បើគិត ភ័ន្ដភាំងស្មារតីគាំងរឹងស្ដូក នៅនឹងថ្កល់ដូចកល់រូ
បគំនូរ រឺតក្កតាលែងហាមាត់ចេញស្ដីអ្វីកើត ដោយក្ដីក្ដៅក្រហាយខុសគំនិតខ្លួនអែង។ ព្រោះហេតុនោះបានជាខ្ញុំ
(កណ្ដុរហិរណ្យកៈ) និយាយថា «បុត្រពាណិជ្ជបានឃើញព្រះរាជាចាប់ដោះក្បំក្រពុំដូចផ្លែទន្លាប់ផ្ទប់អោរានៃ ភរិយា
ខ្លួនប្រចក្សដោយភ្នែកអែង ដូច្នេះជាដើម(១៩៤)។កណ្ដុរហិរណ្យកៈ និយាយបញ្ជាក់អោយក្អែកលឃុបតនកៈទៀត
ថា រឿងបងក្អែកនេះដូចជារឿងបុត្រពាណិជដូច្នេះដែរ។ អែអណ្ដើកមន្ថរៈ មើលងាយរឿងដែលកណ្ដុរហិរណ្យកៈ
និយាយប្រាប់ បដិសេធមិនព្រមស្ដាប់ ភ័យតក់ស្លុតរន្ធត់ចិត្ដណាស់ ក៏ឡើងពីត្រពាំងនោះវារចេញទៅរួសរាន់។ សត្វ
អែទៀតមានកណ្ដុរជាដើមមានសេចក្ដីស្នេហាអណ្ដើកមន្ថរៈ កាលបើឃើញមិត្រមិនស្ដាប់ពាក្យខ្លួន បារម្ភក្រែងមិ
ត្ដជាទីស្រលាញ់ពេញចិត្ដ មានក្ដីអន្ដរាយក៏បបួលគ្នាដើរទៅ តាម។ កាលអណ្ដើកមន្ថរៈវារខូសៗលើគោកលេច
វាលចូលព្រៃ មិនយូរប៉ុន្មានទៅជួបប្រទះនឹងព្រានព្រៃមា្នក់។ រីព្រានព្រៃឃើញអណ្ដើកវារគើៗត្រេកអរណាស់ រើ
សហើយចងភ្ជាប់អៃដ៏ដងធ្នូរពុនយកទៅ ដើរទៅៗអស់កំលាំងឃ្លានបាយ ស្រេកទឹកខ្លាំង ក៏ត្រលប់ទៅផ្ទះវិញ។ អែ
ប្រើស ក្អែក និងកណ្ដុរ ឃើញព្រាន ព្រៃចាប់អណ្ដើកកើតក្ដៅក្រហាយរសាប់រសល់ តប់ប្រមល់ខ្វល់ចិត្ដ មិនដឹង
បើគិតធ្វើដូចម្ដេច ចេះតែទៅតាមព្រាននោះចរទៅ។ កាលនោះអែងកណ្ដុរហិរណ្យក យំទង្គឹសខ្សឹកខ្សួលរអាក់
រអួលថ្លាថ្លែងថា៖

២០៥ ដរាបណា អាត្មាអញមិនទាន់បានដល់ទីបំផុត ពោលគឺត្រើយសមុទ្រនៃសេចក្ដីទុក្ខមួយទេ ដរាបនោះ អាតា្មអ
ញក៏តែងតែជួបប្រទះសេចក្ដីទុក្ខ ទីពីរទៀត រីសេចក្ដីទុក្ខនេះ បើមានច្រកជាទំនងហើយ ក៏ចេះតែកើតមានឡើង
ថែមហើយថែមទៀតច្រើនឡើងៗ។

២០៦ មិត្ដភាពណាមានភាពប្រក្រតីជាមិត្ដកើតឡើងដោយបុណ្យវាសនា មិត្ដភាពប្រកបដោយភាពប្រក្រតីនោះ
មិនលះបង់ចោលគ្នាក្នុងគ្រាវិបត្ដិអន្ដរាយឡើយ។

២០៧ វិស្សាសភាពនៃនរជនក្នុងមាតា ក្នុងភរិយា ក្នុងបងប្អូន និងក្នុងបុត្រធីតា មិនស្មើដោយវិស្សាសភាពនៃមិត្ដដែ
លកើតឡើងដោយសភាពប្រក្រតីជាមិត្ដឡើយ។ កណ្ដុររំពឹងគិតសាចុះឡើងមួយស្របក់ ដកដង្ហើមធំឃូរៗទួញយំ
ថា អោពុទ្ធោកម្មអើយ! បាបកម្មអាត្មាអញនេះអីក៏ចង្រៃអាក្រក់ម្ល៉េះហ្ន៎? ព្រោះថា

២០៨ ផលកម្មអាត្មាអញល្អក្ដី អាក្រក់ក្ដី ដែលប្រព្រឹត្ដទៅ ក្នុងកាលប្រាកដជាកើតឡើងក្នុងសន្ដានអាត្មាអញពីបុព្វ
ជាតិ អាត្មាអញបានឃើញផលកម្ម ទាំងអស់ក្នុងលោកនេះ ដូចជាអាត្មាអញបានកើតមកហើយ១០ជាតិ។

២០៩ គួរសង្វេគណាស់! រាងកាយនេះកើតឡើងហើយក៏ដល់នូវការបែកធ្លាយទៅវិញ ភោគសម្បត្ដិកើតបរិបូណ៌
ឡើងហើយ ក៏ដល់នូវក្ដីភោគវិបត្ដទៅវិញ ការជួបជុំគ្នាកើតមានហើយ ក៏ដល់នូវការព្រាត់ប្រាស់គ្នាទៅវិញ សារពី
វត្ថុទាំងឡាយ មានការកើតឡើងនិងការបាក់បែកពុកផុយរលួយទៅវិញនេះជា ធម្មតា។

២១០ នរណាហ្ន៎ ជាអ្នកបង្កើតរតនវត្ថុអោយមានពាក្យពីរព្យាង្គថា «សំលាញ់» ដែលទុកដូចជាគ្រឿងការពារនូវសេច
ក្ដីសោក សត្រូវភ័យ សេចក្ដីតក់ស្លុត និងភាជន៏ សំរាប់ទ្រនូវសេចក្ដីស្រលាញ់ព្រមទាំងសេចក្ដីជឿទុកចិត្ដ?

២១១ មិត្រណាជាទីកើតរសនៃបីតិ ជាទីគាប់ភ្នែក ជាទីរីករាយចិត្ដ ភាជនៈសំរាប់ទ្រនូវសេចក្ដីសុខទុក្ខជាមួយគ្នា មិ
ត្រនោះក្ររកបានណាស់ មានមិត្រដ៏ទៃទៀត ក្នុងសម័យមានទ្រព្យច្រើន មិត្រណាមករាប់អានព្រោះតែចង់បាននុ
យ គឺទ្រព្យ មិត្រនោះឃើញមានមីរដេរដាសគ្រប់ទីឋាន គ្រាវិបត្ដិទុកជាថ្មសំរាប់ សាកល្បងមើលមាសសុទ្ធ គឺមិត្រ
ពិតទាំងឡាយនោះៗ។

កណ្ដុរហិរណ្យកៈ យំពិលាបខ្សឹកខ្សួលរអាក់រអួលតូចចិត្ដយូរមួយស្របក់ ទើបនិយាយទៅរកក្អែកលឃុបតនកៈ
និងប្រើសចិត្រាង្គថា «នែបងក្អែក បងប្រើស! ដរាបណាព្រានព្រៃមិនទាន់ចេញផុតពីព្រៃនេះ ដរាបណានោះ យើង
ត្រូវព្យាយាមរកអុបាយជួយដោះអណ្ដើកមន្ថរៈនេះ អោយរួចពីក្ដីអន្ដរាយទាល់តែបាន»។ ក្អែក និងប្រើសសួរថាះ
«ចូរបងកណ្ដុរប្រាប់អុបាយកលអោយឆាប់មក តើយើងត្រូវធ្វើដូចម្ដេច?» កណ្ដុរប្រាប់អុបាយថា «បងចិត្រាង្គធ្វើពុទ្ធ
ក្លែងជាស្លាប់ ដេកកណ្ដាលវាលនៅក្បែរមាត់ត្រពាំង បង្ហាញខ្លួនអោយគេឃើញងាយ បងក្អែកហើរខាងលើស្រែ
កកញ្ជ្រៀវក្វកៗ អោយលឺខ្លាំង ធ្វើហាក់ដូចជាចុះទៅជញ្ជែងស៊ីប្រើស អែព្រានព្រៃជាអ្នកត្រូវការសាច់ កាលបើ
ឃើញប្រើសស្លាប់ដូច្នេះមុខ ជាទុកដាក់អណ្ដើកមួយអន្លើសិន ហើយរត់ប្រញាប់ប្រញាល់ទៅយកប្រើសពិត ប្រាក
ដអិតសង្ស័យឡើយ ពេលនោះខ្ញុំនឹងរត់ទៅកកេរកាត់ចំណងចងអណ្ដើកអោយរួចខ្លួន ហើយអោយវារចូលទៅក្នុង
ត្រពាំងភ្លាមទៅ រីអែបងប្រើសកាលបើព្រានព្រៃរត់ចូលមកដល់ជិតកាលណា ត្រូវក្រោកឡើងយ៉ាងរហ័សបោល
អោយលឿនដែលនឹងអាចលឿនបាន ហើយចូលក្នុងព្រៃប្រោកកាលនោះទៅ»។

គិតគូរគ្នាស្រេចហើយ ប្រើសចិត្រាង្គ និងក្អែកលឃុបតនកៈធ្វើតាមអុបាយនោះមួយរំពេច។ អែព្រានព្រៃត្រាច់ចរ
ស្វះស្វែងរកបរបាញ់តាមដងព្រៃមិនបានអ្វីសោះ កើតក្ដីនឿយហត់អស់កំលាំង ល្វើយស្រេកទឹកក៏ចុះទៅផឹកទឹកក្នុង
ត្រពាំង រួចហើយឡើងមកជ្រកសំរាកកាយយកកំលាំងនៅក្រោមម្លប់ឈើមួយ ចោលភ្នែកក្រឡេកទៅឃើញ
ប្រើសស្លាប់បោងពោះដូច្នោះ ត្រេកអរណាស់ កន្រ្ទាក់កាំបិតស្នៀតសៀតចង្កេះ ចោលអណ្ដើកនៅទីនោះ រត់ខ្មិត
យ៉ាងលឿនសំដៅទៅអែប្រើសស្លាប់នោះ ក្សិណនោះកណ្ដុរហិរណ្យកៈឃើញព្រានព្រៃរត់ទៅ ហើយក៏ទៅខំក
កេរចំណងអណ្ដើកមន្ថរៈរួចភ្លាម អណ្ដើកបានរួចចំណងហើយវារ ខូសៗយ៉ាងរហ័សចូលទៅក្នុងត្រពាំងភ្លុងទៅ។
អែបងប្រើសមៀងមើលទៅឃើញព្រានព្រៃរត់ជិតមកដល់ខ្លួនហើយ ក្រោកប្រញាប់ប្រញាល់ផ្លោះបោលដូចគេ
បោះពួយចូលព្រៃបាត់ទៅ។ ព្រានព្រៃអាំងឡាំងស្មារតីអៀនឡក់ត្រលប់មកវិញ ដរាបណាដល់គល់ឈើ ដរាបនោះ
រកអណ្ដើកមិនឃើញអស់ផ្លូវសង្ឃឹមលាន់មាត់ ស្រែកថា៖ នេះបានសមមុខអាផេះកណ្ដាលជើងក្រាន! មិនជឿពាក្យ
ចាស់ស្រលះដៃធេង ធ្វើការមិនគិតគូរអោយល្អិតល្អន់ទុកជាមុន ព្រោះថា៖

២១២ នរជនណា លះបង់របស់ទៀងទាត់ ទៅស្រវាយករបស់មិនទៀងទាត់វិញ របស់ដែលទៀតទាត់ក៏វិនាសបាត់
សូន្យទៅ អែរបស់ដែលមិនទៀងទាត់ ក៏ហិនហោចបាត់ទៅថែមទៀតដែរ។

អែព្រានព្រៃធ្វើការខុសទំនងដោយខ្លួនអែង ខាតលាភស្រលះដៃធេង ក្ដៅក្រហាយស្ដាយក្រោយដើរចូលព្រៃជ្រៅ
ជ្រលងដងអូរបាត់ទៅ។ សត្វជាមិត្ដ សំលាញ់ទាំងឡាយ មានអណ្ដើកមន្ថរៈជាដើមបានរួចទុក្ខទោសភ័យន្ដរាយហើយ
ក៏ត្រលប់ទៅកាន់ស្ថានលំនៅខ្លួនវិញតាមប្រក្រតីដើម នៅជាសុខសប្បាយមាន សាមគ្គីព្រមព្រៀងគ្នាត្រាតែអស់ជី
វិតរៀងខ្លួនទៅហោង។

ក្នុងកាលទីបំផុតព្រះរាជបុត្រទាំងឡាយ ដែលបានទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់កថា ដ៏វិចិត្រនេះ មានព្រះទ័យត្រេកអររីករាយដ៏
ក្រៃលែង មានព្រះបន្ទូលត្រាស់ទៅ កាន់បណ្ឌិតអាយិវិស្ណុសម៌នថាៈ «យើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នាបានស្ដាប់រឿងរ៉ាវដែល
លោកបានថ្លែងអំបាញ់មិញនេះសព្វគ្រប់ មានសេចក្ដីត្រេកអរណាស់ សេចក្ដីប្រាថ្នា យើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នាបានសំរិទ្ធិសំ
រេចប្រយោជន៍ហើយ»។ មហាបណ្ឌិតវិស្ណុសម៌ន៍ ក្រាបបង្គំទូលថា «បំណងរបស់ទ្រង់ព្រះករុណា បានសំរេចបរិបូណ៌
ហើយ សូមទ្រង់ព្រះករុណាស្ដេចព្រះសណ្ដាប់ស្លោកទីបំផុតដូច្នេះទៀតថា៖

២១៣ សូមសាធុជនទាំងឡាយ សាមគ្គាមូលត្រកូលចងបាច់គ្នាជាសាមគ្គីអោយមានមិត្ដភាព សូមប្រជាជនក្នុងជន
បទ សម្បូណ៌ដោយសិរីសម្បត្ដិគ្រប់ប្រការ! សូមព្រះភូមិបាលទាំងឡាយរក្សាប្រជាជននៅលើផែនពសុធាដោយប្រ
ពៃហើយស្ថិតនៅក្នុងទសពិធរាជធម៌ជានិច្ចនិរន្ដរតទៅ! សូមទ្រង់ព្រះករុណាគ្រប់ព្រះអង្គតាំងព្រះទ័យជាសប្បុរស
មានសេចក្ដីពេញចិត្ដ និយមប្រើនីតិសាស្រ្ដ ទុកនីតិសាស្រ្ដនេះដូចជាព្រះជាយាថ្មីមួយអង្គទៀត សូមព្រះមហាទេព
ដ៏មានបុណ្យជាចមអមរនិករដ៏ទ្រង់នូវចន្រ្ទាធិចូឌាមណី ប្រសិទ្ធពរបវរសួស្ដីដល់មហាជន អោយប្រកបដោយវិបុល
សុខសិរីសួស្ដីជ័យមង្គលគ្រប់ទិនទិវារាត្រីទៅហោង។